Τρίτη 21 Ιουνίου 2016

Ο σκοπούμενος θάνατος της κριτικής σκέψης και η αποθέωση της αποστήθισης, στο σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων



Κάποια χρόνια πριν, η μητέρα ενός φίλου, φιλόλογος στο Πειραματικό και διορθώτρια τότε στις Πανελλαδικές, πήρε στα χέρια της μια έκθεση στην οποία ο μαθητής εξηγούσε με τρόπο απολύτως εμπεριστατωμένο γιατί αρνείται να απαντήσει στο θέμα. Κατά την άποψή της, μάλιστα, το γραπτό ήταν άριστο, η δομή πρότυπη και η τεκμηρίωση πειστική, μελετημένη και καθόλου εξυπνακίστικη. Εντυπωσιασμένη, βαθμολόγησε την έκθεση με 20. Δεν συνέβη το ίδιο με τον έτερο διορθωτή: κρίνοντας την έκθεση ως «εκτός θέματος», την... έστεψε με ένα ολοστρόγγυλο μηδενικό. Κι έτσι, λόγω της απόλυτης διαφωνίας στη βαθμολογική εκτίμηση των δύο, κλήθηκε, όπως προβλέπει ο νόμος γι' αυτές τις περιπτώσεις, και τρίτος διορθωτής, που, δυστυχώς, συμφώνησε κι αυτός ότι το γραπτό ήταν «εκτός θέματος». Αποτέλεσμα; Η έκθεση βαθμολογήθηκε κάτω από τη βάση κι ένας μαθητής που διέθετε κριτικό πνεύμα, ευφάνταστη σκέψη και μια υγιή απόκλιση από το απολύτως προβλέψιμο και αναμενόμενο τιμωρήθηκε.

Θυμήθηκα το περιστατικό κι αναρωτήθηκα τι να έχει γίνει αυτός ο μαθητής και εάν κατόρθωσε, παρά τη δυσάρεστη εμπειρία του στις εξετάσεις, να διατηρήσει την υγιή ανυπακοή του, με αφορμή δύο άλλες, ανάλογες, πρόσφατες ιστορίες. Τη μία μου την είπε φίλη, απελπισμένη, με την υπόδειξη, αν όχι με τη «διαταγή», «φέτος θα ξεχάσετε ότι έχετε άποψη» που είχε δώσει στην κόρη της η καθηγήτρια που της έκανε έκθεση στο φροντιστήριο. Όταν η μητέρα ευλόγως διαμαρτυρήθηκε, της επισήμαναν από το φροντιστήριο ότι, αφού η δουλειά τους είναι η προετοιμασία για τις εξετάσεις, όφειλαν να λάβουν υπόψη τους τα δεδομένα. Και τα δεδομένα, βάσει της εμπειρίας τους, ήταν ότι οι διορθωτές ακολουθούν την πεπατημένη του μέσου όρου και την ασφάλεια του πολιτικώς ορθού.

Η δεύτερη ιστορία δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» και είχε ηρωίδα τη Στελλίτσα, που, πηγαίνοντας στο νηπιαγωγείο, διατηρούσε τη χαριτωμένη ιδιορρυθμία να φοράει ξεχωριστές κάλτσες, παρά τις γλυκές παραινέσεις της μαμάς της: μια κάλτσα ριγέ και μια με ελαφάκια. Δεν ενοχλούσε καθόλου, άλλωστε, τους συμμαθητές της, μέχρι που μία άλλη μαμά στηλίτευσε το «παράταιρο». Και τότε δόθηκε σήμα και στα μικρά, που άρχισαν να κοροϊδεύουν τη Στελλίτσα, ωσότου εκείνη συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις κι απαρνήθηκε τη μικρή της ιδιαιτερότητα, που την έκανε μοναδική κι ευτυχισμένη.

Η αποποινικοποίηση του δικαιώματος στη διαφωνία, στην ξεχωριστή και πρωτότυπη άποψη που ξεφεύγει από τον μέσο όρο και αμφισβητεί την πολιτική ορθότητα και, τέλος, στην ανυπακοή με υγιείς και δημοκρατικούς όρους είναι κάτι που μέχρι στιγμής κανένα εκπαιδευτικό σύστημα, καμίας κυβέρνησης, δεν έχει επιδιώξει.

Δεν ξέρω αν θα το επιδιώξει η τωρινή (διάβασα προσεχτικά τις προτάσεις της Επιτροπής Παιδείας και μου φάνηκαν ενδιαφέρουσες, αλλά δεν είμαι βέβαιη ότι στην πράξη θα κατορθώσουν να ευνοήσουν την ελευθερία του πνεύματος). Διατηρώ, λοιπόν, τις επιφυλάξεις μου, κρίνοντας για την ώρα και από το φετινό θέμα της έκθεσης στην Ειδική Κατεύθυνση, το οποίο δεν φυσούσε κάποιο δροσερό αεράκι που θα φούσκωνε λίγο τα πανιά της ελεύθερης σκέψης. Μπα! Θέμα «ρετρό» ήταν, για την κατά Παπανούτσο φιλία με ολίγον από («κακά») social media. Ουσιαστικά, υπαινισσόταν ποια απάντηση αναμένεται και αναπαρήγε τη γνωστή μέθοδο της κατεύθυνσης της σκέψης του μαθητή προς το «σωστό», όπως το αποφασίζει ο μέσος και comme il faut όρος.

Όταν, όμως, πολίτες εκπαιδεύονται παιδιόθεν να καταφεύγουν στον μέσο όρο, όταν μαθαίνουν, αν χρειαστεί με προσωπικό αντίτιμο, ότι η «επικρατούσα» είναι η άποψη που επιβραβεύεται, τότε, φυσικά, η φαντασία τους, η επιθυμία τους να αντιτάσσονται, να εφευρίσκουν και να προτείνουν, η ικανότητά τους να διαφωνούν και η ανοχή τους στη διαφορετικότητα ευνουχίζονται νωρίς. Και είναι πιο πρόσφοροι στην αποδοχή βολικών –αν όχι και εκ του πονηρού– απλουστεύσεων του τύπου «καταδικάζουμε τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται». Σοβαρά; Αν δεν υπήρχε υγιής ανυπακοή και διάψευση του μέσου όρου, δεν θα υπήρχε Ιστορία. Ούτε τέχνες. Ούτε ζωή. 

Για να γίνει μεγαλύτερη η μελαγχολία μας ως προς το στατικό θέμα της παιδείας στην Ελλάδα, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα θέματα της φιλολογικής κατεύθυνσης για το γαλλικό Baccalauréat τις προηγούμενες χρονιές (φέτος, οι αντίστοιχες εξετάσεις ξεκινούν στις 15 Ιουνίου). Οι Γάλλοι 17χρονοι κλήθηκαν να γράψουν την άποψή τους π.χ. σε θέματα όπως «Δύο μαθητές διαφωνούν ως προς το αν παίζει ρόλο η εμπειρία του ταξιδιού στην ποιητική έμπνευση. Φανταστείτε τον διάλογο και τα επιχειρήματα που ανταλλάσσουν». Ή «Ένας μη ανθρώπινος ήρωας μπορεί να είναι ένας εξίσου ενδιαφέρων μυθιστορηματικός ήρωας;». Ή «Ακουμπισμένος στο παράθυρό σας, περιγράψτε το αγαπημένο σας τοπίο, έτσι ώστε να αντανακλά την ψυχική σας κατάσταση»! Φυσικά είναι εξεζητημένα, αφού απευθύνονται σε υποψήφιους της Φιλολογίας. Αλλά διακρίνετε σε οποιοδήποτε από αυτά «μπούσουλα» ή υπαινιγμό σωστής απάντησης;

Ναταλί Χατζηαντωνίου
http://www.lifo.gr

Δευτέρα 13 Ιουνίου 2016

Δίνοντας από την πληρότητά μας



Το σκοτάδι της μοναξιάς δεν μπορεί να το πολεμήσει κανείς απευθείας. Υπάρχει κάτι ουσιώδες που πρέπει να το καταλάβει ο καθένας. Υπάρχουν θεμελιώδη πράματα που δεν μπορούν να αλλαχτούν κι αυτό είναι ένα από τα βασικά: Δεν μπορείς να πολεμήσεις απευθείας το σκοτάδι, δεν μπορείς να πολεμήσεις απευθείας τη μοναξιά, δεν μπορείς να πολεμήσεις απευθείας το φόβο της απομόνωσης. Δεν μπορείς να πολεμήσεις, επειδή τίποτε απ’ αυτά δεν υπάρχει. Είναι απλώς απουσίες, ακριβώς όπως το σκοτάδι είναι η απουσία του φωτός.
Τι κάνεις όταν θέλεις να μην είναι σκοτεινό το δωμάτιο; Δεν ασχολείσαι απευθείας με το σκοτάδι. Δεν μπορείς να το βγάλεις έξω. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι με το σκοτάδι, ώστε να το εξαφανίσεις. Μπορείς όμως να κάνεις κάτι με το φως. Αυτό βέβαια αλλάζει την όλη κατάσταση. Κι αυτό είναι κάτι ουσιώδες, θεμελιακό. Ούτε που το αγγίζεις το σκοτάδι. Ούτε που το σκέφτεσαι. Λεν υπάρχει λόγος, δεν υφίσταται. Είναι απλώς μια απουσία.
Γι’ αυτό φέρε το φως και δεν θα βρεις καθόλου σκοτάδι. Το σκοτάδι ήταν απλώς η απουσία τού φωτός. Δεν ήταν κάτι υλικό, κάτι που να ‘χει δίκιά του ύπαρξη, δεν ήταν υπαρκτό. Επειδή όμως δεν υπήρχε φως, είχες την ψευδαίσθηση πως το σκοτάδι ήταν υπαρκτό. Μπορείς να συνεχίσεις να πολεμάς μ’ αυτό το σκοτάδι σ’ όλη σου τη ζωή, χωρίς να καταφέρεις να το νικήσεις, μα ένα μικρό κερί είναι αρκετό για να το διαλύσει. Πρέπει να δουλέψεις για το φως, επειδή είναι θετικό, υπαρξιακό, αυθύπαρκτο. Και όταν έρθει το φως, εξαφανίζεται αυτό που προηγουμένως ήταν απλώς η απουσία του.
Η μοναξιά μοιάζει με το σκοτάδι. Δεν ξέρεις τη μοναχικότητά σου. Δεν έχεις την εμπειρία της μοναχικότητας σου και της ομορφιάς της, τής καταπληκτικής της δύναμης, τού σθένους της. Μοναξιά και μοναχικότητα είναι λέξεις συνώνυμες στα λεξικά, όμως η ύπαρξη δεν ακολουθεί τα λεξικά… Η μοναξιά είναι απουσία.
Δεν γνωρίζεις τη μοναχικότητά σου κι αυτό σε φοβίζει. Η μοναξιά που νιώθεις σε κάνει να θέλεις να προσκολληθείς σε κάτι, σε κάποιον, σε κάποια σχέση, απλά και μόνο για να διατηρήσεις την ψευδαίσθηση πως δεν είσαι μόνος. Όμως εσύ ξέρεις πως είσαι μόνος κι αυτό σε πονάει. Κι απ’ την άλλη, είσαι προσκολλημένος σε κάποιον που δεν υπάρχει πραγματικά, μα είναι απλώς μια προσωρινή διευθέτηση .. μια σχέση, μια φιλία.
Με τη σχέση δημιουργείς μια μικρή αυταπάτη για να ξεχάσεις τη μοναξιά σου. Αν και μπορείς να ξεχάσεις για μια στιγμή τη μοναξιά σου, το πρόβλημα είναι πως την αμέσως επόμενη στιγμή νιώθεις ξαφνικά πως η σχέση, ή η φιλία δεν είναι κάτι μόνιμο. Χτες δεν γνώριζες καν αυτόν τον άντρα ή αυτή τη γυναίκα, ήσασταν ξένοι… σήμερα είστε φίλοι… ποιός ξέρει για το αύριο; Αύριο μπορεί και πάλι να είστε ξένοι… γι’ αυτό πονάς.
Η αυταπάτη δίνει μια κάποια ανακούφιση, αλλά δεν μπορεί στ’ αλήθεια να εξαφανίσει το φόβο. Απλώς καταπιέζει τον φόβο, ώστε επιφανειακά να αισθάνεσαι καλά ή τουλάχιστον προσπαθείς να αισθάνεσαι καλά προσποιείσαι ακόμα και στον ίδιο σου τον εαυτό πως αισθάνεσαι καλά, πως η σχέση είναι καταπληκτική… πόσο καταπληκτικός είναι ο άντρας ή η γυναίκα. Πίσω όμως από την αυταπάτη -και η αυταπάτη είναι τόσο λεπτή, που μπορεί να δεις από πίσω υπάρχει πόνος στην καρδιά, επειδή η καρδιά γνωρίζει πολύ καλά πως αύριο τα πράγματα δεν μπορεί να είναι τα ίδια… Και δεν είναι τα ίδια.
Όλη η εμπειρία της ζωής σου υποστηρίζει τη συνεχή αλλαγή. Τίποτα δεν παραμένει σταθερό. Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει, δεν μπορείς να προσκολληθείς σε τίποτα. Ήθελες να κάνεις τη φιλία σου κάτι μόνιμο, αλλά αυτό που θέλεις αντιβαίνει στο νόμο της αλλαγής. Και ο νόμος δεν πρόκειται να κάνει εξαιρέσεις. Συνεχίζει απλώς να κάνει το δικό του, αλλάζοντας τα πάντα.
Μακροπρόθεσμα, ίσως μια μέρα καταλάβεις πως ήταν καλό που η ύπαρξη δεν σε άκουσε, που δεν ενδιαφέρθηκε για σένα κι απλώς συνέχισε να κάνει ό,τι ήθελε να κάνει… κι όχι να πάει σύμφωνα με την επιθυμία σου. Μπορεί να χρειαστείς λίγο χρόνο για να το καταλάβεις. Θέλεις αυτόν τον φίλο να είναι φίλος σου για πάντα, μα αύριο γίνεται εχθρός. Ή απλώς εξαφανίζεται και δεν είναι πια μαζί σου. Και έρχεται να γεμίσει το κενό ένας άλλος, που συμβαίνει να είναι και πολύ ανώτερος απ’ τον προηγούμενο. Και τότε, ξαφνικά, συνειδητοποιείς πως ήταν καλό που ο προηγούμενος εξαφανίστηκε. Σε αντίθετη περίπτωση, θα είχες μείνει άσχημα κολλημένος μαζί του. Το μάθημα όμως δεν πάει τόσο βαθιά που να σταματήσεις να ζητάς τη μονιμότητα. Θα συνεχίσεις να αποζητάς μονιμότητα μ’ αυτόν τον άντρα, μ’ αυτή τη γυναίκα… Αυτή τη φορά αυτός δεν θα πρέπει να αλλάξει. Στην πραγματικότητα, δεν έχεις μάθει το μάθημα που λέει πως η αλλαγή είναι η ίδια η δομή της ζωής.
Πρέπει να το καταλάβεις και να προχωρήσεις μ’ αυτό. Μη δημιουργείς αυταπάτες. Αυτές δεν πρόκειται να βοηθήσουν. Κι ο καθένας δημιουργεί διαφορετικές αυταπάτες.
Ήξερα κάποιον που είπε, “Έχω εμπιστοσύνη μόνο στα λεφτά. Δεν εμπιστεύομαι κανέναν άλλον.”
“Κάνεις μια πολλή σημαντική δήλωση,” τού είπα.
Εκείνος είπε, “Όλοι αλλάζουν. Δεν μπορείς να βασιστείς σε κανέναν. Και καθώς γερνάς, μόνο τα λεφτά είναι δικά σου. Κανένας δεν ενδιαφέρεται… ούτε ο γιος σου, ούτε η γυναίκα σου. Αν έχεις λεφτά, όλοι ενδιαφέρονται… Με τα λεφτά κάνεις τους άλλους να σε σέβονται. Αν δεν έχεις λεφτά γίνεσαι ζητιάνος.” Αυτό που λέει, πως το μόνο πράγμα στον κόσμο που μπορεί να εμπιστευτεί κανείς είναι το χρήμα, προέρχεται από μια μακρόχρονη εμπειρία ζωής, από το γεγονός ότι τον κορόϊδεψαν ξανά και ξανά οι άνθρωποι που εμπιστεύτηκε… Εκείνος νόμιζε πως τον αγαπούσαν, μα όλοι ήταν γύρω του για τα λεφτά.
“’Όμως,” τού είπα, “τη στιγμή του θανάτου σου, τα λεφτά δεν θα είναι δίπλα σου. Εσύ μπορείς να κοροϊδεύεις τον εαυτό σου πως ακόμα κι εκείνη τη στιγμή είσαι δυνατός επειδή έχεις λεφτά, αλλά καθώς θα σταματάει η αναπνοή σου, θα αντιμετωπίσεις αυτή τη βαθιά μοναξιά που έκρυβες πίσω.» από την βιτρίνα των χρημάτων.” Κάτι έχεις κερδίσει, μα θα τ’ αφήσεις εδώ. Δεν μπορείς να τα πάρεις μαζί σου.
Υπάρχουν άνθρωποι που δεν κυνηγούν τα λεφτά, αλλά τη δύναμη. Το κίνητρο όμως είναι το ίδιο. Όταν βρίσκονται στην εξουσία, έχουν κοντά τους πολλούς ανθρώπους, δεν είναι μόνοι… και εξουσιάζουν εκατομμύρια άλλους. Μπορεί να είναι μεγάλοι πολιτικοί και θρησκευτικοί αρχηγοί, η εξουσία όμως αλλάζει. Τη μια μέρα την έχεις εσύ, την άλλη έχει φύγει… Και τότε, ξαφνικά, όλη η αυταπάτη εξαφανίζεται. Αισθάνεσαι τόση μοναξιά, όσο κανένας άλλος, επειδή οι άλλοι είναι συνηθισμένοι στη μοναξιά. Εσύ δεν έχεις συνηθίσει… η μοναξιά σε πληγώνει περισσότερο. Η κοινωνία έχει προσπαθήσει να επιβάλλει ρυθμίσεις, ώστε να μπορείς να ξεχνάς τη μοναξιά σου. Οι γάμοι με συνοικέσιο είναι μια προσπάθεια μόνο για να ξέρεις ότι η γυναίκα σου είναι μαζί σου. Όλες οι θρησκείες αντιδρούν στο διαζύγιο, για τον απλό λόγο ότι, αν επιτραπεί το διαζύγιο, τότε καταστρέφεται η θεμελιώδης αιτία για την οποία εφευρέθηκε ο γάμος. Η θεμελιώδης αιτία ήταν να σου δώσει ένα σύντροφο, ένα σύντροφο εφ’ όρου ζωής. Παρόλο που μια σύζυγος μπορεί να είναι μαζί σου, ή ένας σύζυγος μπορεί να είναι μαζί σου όλη σου τη ζωή, αυτό δεν σημαίνει ότι η αγάπη παραμένει ίδια. Στην πραγματικότητα, αντί να σου δώσουν ένα σύντροφο, σου έδωσαν ένα φορτίο να κουβαλάς. Αισθανόσουν μοναξιά, ήδη είχες μπελάδες και τώρα πρέπει να κουβαλάς ένα άλλο άτομο που αισθάνεται μοναξιά. Και όταν η αγάπη εξαφανιστεί, τότε και οι δυο αισθάνεστε μοναξιά και οι δυο είστε υποχρεωμένοι να υπομένετε ο ένας τον άλλον. Τώρα δεν γοητεύεται ο ένας από τον άλλον. Το περισσότερο που μπορεί να συμβεί είναι να υπομένει καρτερικά ο ένας τον άλλον. Η μοναξιά δεν έχει αλλάξει από την κοινωνική στρατηγική του γάμου.
Οι θρησκείες έχουν προσπαθήσει να σε κάνουν μέλος ενός οργανωμένου θρησκευτικού σώματος, ώστε να είσαι πάντα μέσα σε ένα πλήθος. Όταν γνωρίζεις πως υπάρχουν εξακόσια εκατομμύρια καθολικοί, δεν νιώθεις μόνος. Εξακόσια εκατομμύρια καθολικοί είναι μαζί σου. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο σωτήρας σου. Ο Θεός είναι μαζί σου. Αν ήσουν μόνος, θα είχες αμφιβολίες, μπορεί να ήσουν λάθος… εξακόσια εκατομμύρια άνθρωποι όμως δεν μπορεί να είναι λάθος. Έτσι νιώθεις υποστήριξη… Κι αυτή η υποστήριξη όμως δεν υπάρχει πια, καθώς υπάρχουν άλλες θρησκείες με διαφορετικές αρχές, ενώ υπάρχουν και εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι που δεν πιστεύουν στο Θεό. Και ο αριθμός τους δεν είναι καθόλου μικρότερος από εκείνον των καθολικών…
Για ένα ευφυές άτομο είναι δύσκολο να μην αμφιβάλλει. Μπορεί να έχεις εκατομμύρια ανθρώπους που ακολουθούν ένα συγκεκριμένο σύστημα δοξασιών, μα δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι είναι μαζί σου και πως εσύ δεν είσαι μόνος. Ο Θεός είναι ένα επινόημα. Όλα όμως τα επινοήματα έχουν αποτύχει. Ήταν ένα επινόημα… Όταν δεν υπάρχει τίποτα, τουλάχιστον ο Θεός είναι μαζί σου. Είναι πάντοτε, παντού, μαζί σου. Σε περίοδο δοκιμασίας, εκείνος είναι πάντοτε μαζί σου, οπότε μη στενοχωριέσαι.
Κάθε προσπάθεια που έχει καταβληθεί στο να αποφευχθεί η μοναξιά έχει αποτύχει και θα αποτύχει, επειδή αντιβαίνει προς τις θεμελιακές αρχές της ζωής. Δεν σου χρειάζεται κάτι με το οποίο να μπορείς να ξεχνάς την μοναξιά σου. Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνεις συνειδητός της μοναξιάς σου. Και η μοναξιά σου είναι πραγματική. Και είναι τόσο όμορφη η εμπειρία της, το να τη βιώσεις, επειδή πρόκειται για την ελευθερία σου από τον όχλο, από τον άλλον. Πρόκειται για την ελευθερία σου από το φόβο τού να νιώθεις μόνος.
Και μόνο στο άκουσμα της λέξης μόνος νιώθεις κάτι σαν πληγή, ένα κενό που πονάει και χρειάζεσαι κάτι για να το γεμίσεις. Η λέξη μοναχικότητα όμως, δεν έχει καθόλου την έννοια της πληγής, του κενού που πρέπει να γεμίσει. Μοναχικότητα σημαίνει απλώς ολοκλήρωση. Είσαι ολόκληρος και δεν έχεις ανάγκη κανενός άλλου, που θα σε ολοκληρώσει. Γι’ αυτό προσπάθησε να βρεις το εσώτατο κέντρο σου, όπου είσαι πάντοτε μόνος, πάντοτε έχεις υπάρξει μόνος. Στη ζωή, στο θάνατο, όπου βρίσκεσαι, θα είσαι πάντα μόνος. Είναι όμως τόσο γεμάτο… είναι τόσο γεμάτο και τόσο ολοκληρωμένο και τόσο ξεχειλίζει από όλους τους χυμούς της ζωής, από όλες τις ομορφιές και τις ευλογίες της ύπαρξης, που αν έχεις γευτεί έστω και μια φορά τη μοναχικότητα, τότε ο πόνος της καρδιάς εξαφανίζεται και τότε θα υπάρξει ένας νέος ρυθμός γλυκύτητας, ειρήνης, χαράς, ευτυχίας.
Αυτό δεν σημαίνει πως ο άνθρωπος που είναι κεντραρισμένος στη μοναχικότητά του, ολοκληρωμένος σαν άτομο, δεν μπορεί να κάνει φίλους. Στην πραγματικότητα, μόνον αυτός μπορεί να κάνει φίλους, γιατί δεν έχει ανάγκη να ξεφύγει απ’ τη μοναξιά, αλλά διάθεση να μοιραστεί. Και έχει τόσα πολλά να μοιραστεί!
Υπάρχουν δυο ειδών φιλίες. Το ένα είδος είναι η φιλία της ζητιανιάς. Εσύ χρειάζεσαι τον άλλο, για να βοηθήσεις τη μοναξιά σου και ο άλλος είναι επίσης ζητιάνος, γιατί θέλει το ίδιο από σένα. Και φυσικά δυο ζητιάνοι δεν μπορούν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Σύντομα θα δουν πως το να ζητιανεύουν από έναν ζητιάνο έχει κάνει την ανάγκη διπλάσια, ή και πολλαπλάσια. Αντί για έναν ζητιάνο, τώρα υπάρχουν δυο. Και αν, ατυχώς, έχουν παιδιά, τότε υπάρχει μια ολόκληρη συντροφιά από ζητιάνους που ζητούν, μα κανείς δεν έχει να προσφέρει. Έτσι, ο κάθε ένας είναι απογοητευμένος και θυμωμένος και ο κάθε ένας αισθάνεται πως τον κλέβουν, πως, τον κοροϊδεύουν. Μα, στην πραγματικότητα, κανείς δεν κλέβει και κανείς δεν κοροϊδεύει, γιατί δεν υπάρχει τίποτα για να κλαπεί.
Στο άλλο είδος φιλίας έχει μια τελείως διαφορετική ποιότητα. Δεν είναι ανάγκη, αλλά προέρχεται από το ότι έχεις τόσο πολύ, που θέλεις να το μοιραστείς. Τότε έρχεται στην ύπαρξή σου ένα καινούργιο είδος χαράς: Η χαρά του μοιράσματος, της αγάπης… Κάτι που δεν γνώριζες πριν, καθώς στο παρελθόν απλώς ζητιάνευες.
‘Όταν μοιράζεσαι, δεν τίθεται θέμα προσκόλλησης. Ρέεις με την ύπαρξη, ρέεις με ην αλλαγή της ζωής, επειδή δεν έχει σημασία με ποιον μοιράζεσαι. Μπορεί να είναι το ίδιο άτομο αύριο, το ίδιο άτομο για όλη σου τη ζωή, ή μπορεί να είναι διαφορετικά άτομα. Δεν είναι συμβόλαιο, δεν είναι γάμος. Είναι που θέλεις να δώσεις από την πληρότητα σου. Έτσι, απλώς δίνεις ό,τι έχεις, σε όποιον συμβεί να βρίσκεται κοντά σου. Και το να δίνεις, είναι τέτοια χαρά!
Το να ζητιανεύεις είναι τεράστια δυστυχία. Ακόμη κι αν πάρεις κάτι με τη ζητιανιά, θα παραμείνεις δυστυχισμένος. Αυτό πονάει. Πληγώνει την περηφάνια σου, πληγώνει την ακεραιότητά σου. Το μοίρασμα όμως σε κάνει περισσότερο κεντραρισμένο, περισσότερο ενοποιημένο, περισσότερο περήφανο, που η ύπαρξη σου έχει φερθεί με συμπόνια, αλλά όχι περισσότερο εγωιστή. Δεν πρόκειται για εγωισμό. Είναι ένα τελείως διαφορετικό φαινόμενο… μια αναγνώριση ότι η ύπαρξη σού έχει επιτρέψει κάτι για το οποίο εκατομμύρια άνθρωποι προσπαθούν, χτυπώντας λάθος πόρτα. Εσύ συνέβη να βρίσκεσαι στη σωστή πόρτα.
Είσαι περήφανος για την μακαριότητά σου και για όλα όσα σου έχει δώσει η ύπαρξη. Ο φόβος εξαφανίζεται, το σκοτάδι εξαφανίζεται, ο πόνος εξαφανίζεται, η επιθυμία για τον άλλον εξαφανίζεται.
Όταν μοιράζεσαι τη χαρά σου, δεν δημιουργείς φυλακή για κανέναν. Απλώς δίνεις. Ούτε και προσδοκείς ευγνωμοσύνη, ή ευχαριστώ, γιατί δεν δίνεις περιμένοντας να πάρεις κάτι, ούτε καν ευγνωμοσύνη. Δίνεις επειδή είσαι τόσο γεμάτος, που είσαι υποχρεωμένος να δώσεις. Έτσι, αν κάποιος είναι ευγνώμων, εσύ είσαι ευγνώμων προς το άτομο που έχει αποδεχτεί την αγάπη σου, που έχει αποδεχτεί το δώρο σου. Και όσο περισσότερο μοιράζεσαι, όσο περισσότερο δίνεις, τόσο περισσότερο έχεις. Έτσι, αυτό δεν σε κάνει τσιγκούνη, δεν δημιουργεί έναν καινούργιο φόβο πως “μπορεί να το χάσω.” Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο το χάνεις, τόσο περισσότερο φρέσκα νερά ρέουν μέσα σου, από. πηγές που δεν γνώριζες πριν. Έτσι, δεν θα σου πω να κάνεις κάτι για την μοναξιά σου. Κοίταξε απλώς τη μοναχικότητά σου.
Ξέχνα την μοναξιά σου, ξέχνα το σκοτάδι, ξέχνα τον πόνο. Αυτά είναι απουσία της μοναχικότητας. Η εμπειρία της μοναχικότητας θα τα ξεδιαλύνει μονομιάς. Και η μέθοδος είναι ίδια: Απλώς παρατήρησε το νου σου, έχε επίγνωση. Γίνε ολοένα και περισσότερο συνειδητός, έτσι ώστε τελικά να έχεις επίγνωση του εαυτού σου. Αυτό είναι το σημείο όπου γίνεσαι συνειδητός τής μοναχικότητας.
Θα σε εκπλήξει το ότι διαφορετικές θρησκείες έχουν δώσει διαφορετικά ονόματα στην αυτογνωσία. Οι τρεις θρησκείες που γεννήθηκαν έξω από την Ινδία δεν έχουν κανένα όνομα γι’ αυτήν, επειδή ποτέ δεν προχώρησαν πολύ στην αναζήτηση τού εαυτού. Παρέμειναν παιδιάστικες, ανώριμες, προσκολλημένες σ’ έναν Θεό, προσκολλημένες στην προσευχή, προσκολλημένες σ’ έναν σωτήρα. Μπορείς να δεις τί εννοώ: Είναι πάντοτε εξαρτημένες. Κάποιος άλλος είναι εντεταλμένος να τις σώσει. Δεν έχουν ωριμάσει.
Ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός, το Ισλάμ δεν έχουν ωριμάσει καθόλου και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που έχουν επηρεάσει την μεγάλη πλειοψηφία στον κόσμο, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο είναι ανώριμοι. Έχουν μια συγκεκριμένη συγγένεια. Οι τρεις θρησκείες όμως στην Ινδία έχουν τρία ονόματα για την αυτογνωσία. Και το θυμήθηκα αυτό εξαιτίας της λέξης μοναχικότητα. Ο ζαϊνισμός έχει επιλέξει τη λέξη καϊβάλυα, που σημαίνει μοναχικότητα, ο βουδισμός έχει επιλέξει τη λέξη νιρβάνα, που σημαίνει μη ατομικότητα, και ο ινδουισμός έχει επιλέξει τη λέξη μόκσα, που σημαίνει ελευθερία. Ο ζαϊνισμός διάλεξε την απόλυτη μοναχικότητα.
Και οι τρεις λέξεις είναι όμορφες. Είναι τρεις διαφορετικές απόψεις της ίδιας πραγματικότητας. Μπορείς να το αποκαλέσεις απελευθέρωση, ελευθερία, μπορείς να το ονομάσεις μοναχικότητα, μπορείς να το αποκαλέσεις απουσία ατομικότητας, ή να μην το ονομάσεις καθόλου… Τίποτα… Απλοί δείκτες προς την ύστατη εμπειρία, για την οποία κανένα όνομα δεν είναι αρκετό.
Σε κάθε περίπτωση, να κοιτάς αν αυτό που αντιμετωπίζεις ως πρόβλημα είναι κάτι αρνητικό, ή κάτι θετικό. Αν είναι αρνητικό, τότε μην το πολεμάς. Μην ασχολείσαι μαζί του καθόλου. Ψάξε απλώς για το θετικό του μέρος και θα βρίσκεσαι μπροστά στη σωστή πόρτα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο χάνουν, επειδή αρχίζουν να πολεμούν απευθείας με την αρνητική πόρτα. Πόρτα δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο σκοτάδι, υπάρχει μόνο απουσία. Και όσο περισσότερο πολεμούν, τόσο περισσότερο αποτυγχάνουν, τόσο περισσότερο αισθάνονται αποκαρδιωμένοι, απαισιόδοξοι… Και τελικά αρχίζουν να βρίσκουν πως η ζωή δεν έχει νόημα, ότι είναι απλώς μαρτύριο. Το σφάλμα τους είναι πως μπήκαν από την λάθος πόρτα.
Γι’ αυτό, πριν αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα, απλώς κοίταξέ το. Μήπως το πρόβλημα είναι απλώς μια απουσία; Όλα σου τα προβλήματα είναι μια απουσία… Όταν θα έχεις βρει τίνος η απουσία είναι, τότε ακολούθησε το θετικό. Και τη στιγμή που θα βρεις το θετικό, το φως, τότε το σκοτάδι τελειώνει.


‘Οσσο: »Από τη μοναξιά στη μοναχικότητα»
http://enallaktikidrasi.com

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016

Αναγνωρίζοντας αυτούς που μας ρουφούν ενέργεια


Κάποιες σχέσεις σού στραγγίζουν συστηματικά την ενέργεια, τόσο με φανερούς όσο και με υπόγειους τρόπους. Υπάρχουν αρκετοί τύποι ανθρώπων που σε εξαντλούν ή σε βγάζουν από το δρόμο της εξαιρετικής φροντίδας του εαυτού σου. 
Αυτοί οι τύποι περιλαμβάνουν τους πιο κάτω:

Ο επικριτής:

Είναι ο  άνθρωπος που συνεχώς σε κατακρίνει και σε κατηγορεί, όπως και κάθε άλλον, για τα δικά του προβλήματα. Οι άνθρωποι και οι καταστάσεις δεν έχουν άλλη δουλειά από το να δημιουργούν καταστροφές σ΄αυτόν τον άνθρωπο που, αντί να αναλάβει την ευθύνη της ζωής του, προτιμάει να ρίχνει το φταίξιμο στους άλλους.

Ο παραπονιάρης:

Σ΄αυτόν τον άνθρωπο αρέσει να γκρινιάζει. Παραπονιέται συνεχώς για ό,τι δεν λειτουργεί στη ζωή του, όμως δεν κάνει τίποτα γι΄αυτό. Ενώ η δική σου ενέργεια εξαντλείται, εκείνος παίρνει ενέργεια από την γκρίνια του, αδειάζοντας τα προβλήματά του πάνω σου.

Ο “ρουφήχτρας”:

Πρόκειται για τον ενδεή ψυχικά άνθρωπο, που “ρουφάει” την ενέργειά σου, ζητώντας συνεχώς καθοδήγηση, υποστήριξη, συμβουλές, πληροφορίες ή οτιδήποτε άλλο χρειάζεται για να νιώσει καλύτερα εκείνη τη στιγμή. Εξαιτίας της ανασφάλειάς του, η συζήτηση περιστρέφεται σχεδόν πάντα γύρω από τον εαυτό του, κι εσύ σχεδόν μπορείς να νιώσεις το ρούφηγμα της ενέργειάς σου στη διάρκεια της κουβέντας.

Ο “εξευτελιστής”:

Αυτός ο άνθρωπος μπορεί να είναι επικίνδυνος για την υγεία σου. Σε διακοπτει όταν μιλάς, σε ταπεινώνει, σε επιπλήττει ή γελοιοποιεί εσένα και τις ιδέες σου μπροστά σε άλλους. Συχνά περιφρονεί τα όριά σου και μπορεί να προσπαθήσει να σε πείσει ότι η κριτική του είναι για το καλό σου. Είναι το είδος του ανθρώπου που σε κάνει να αμφιβάλλεις για τη δική σου πνευματική υγεία, πριν αμφισβητήσεις τη δική του.

Ο αμφισβητίας:

Είναι ο άνθρωπος που μειώνει και αμφισβητεί ό,τι κι αν πεις. Συχνά έχει έντονη ανάγκη να έχει δίκιο και μπορεί να βρει ελάττωμα σε κάθε άποψη. Είναι εξοντωτικό να συζητάς με έναν αμφισβητία, με αποτέλεσμα να παραιτείσαι τελικά και να αποφασίσεις απλώς να ακούς.

Ο κουτσομπόλης:

Αυτό το άτομο αποφεύγει την ανάπτυξη στενών σχέσεων με το να μιλάει για τους άλλους πίσω από την πλάτη τους. Ο κουτσομπόλης παίρνει ενέργεια αναμεταδίδοντας ιστορίες και απόψεις χρησιμοποιώντας το “φτυάρι” του. Κουτσομπολεύοντας τους άλλους, δημιουργεί μια έλλειψη ασφάλειας στις σχέσεις του, είτε το αντιλαμβάνεται είτε όχι. Στο κάτω-κάτω, αν μιλάει για κάποιους άλλους θα μιλάει και για σένα.

Ενας συνάδελφός μου χρησιμοποιεί μια καταπληκτική τεχνική για την αντιμετώπιση του εκρηκτικού κλίματος που δημιουργείται από τα κουτσομπολιά στη δουλειά. Βάζει τους πελάτες του να κολλάνε στα γραφεία τους ένα σήμα που δηλώνει “αντι-κουτσομπολική ζώνη”, για να σταματάνε τους άλλους πριν ακόμα σκεφτούν να κουτσομπολέψουν.

Καθώς η εξαιρετική φροντίδα του εαυτού σου γίνεται το κριτήριό σου για τη ζωή, δεν θα ανέχεσαι πια αυτού του είδους τις σχέσεις. Αντίθετα, θα αναζητάς ανθρώπους που προσθέτουν ποιότητα στη ζωή σου με θετικό τρόπο, που σε τροφοδοτούν με καύσιμα πρώτης ποιότητας.

Στην επόμενη ανάρτηση θα δούμε αυτούς τους τύπους των ανθρώπων, που θέλουμε να έχουμε στη ζωή μας.

Πηγή: Cheryl Richarson, Take time for your life (Random House, 1998). Στα ελληνικά: Βρες χρόνο για τη ζωή σου, σε μετάφραση Ρένας Καρακατσάνη, από τις εκδόσεις “Δυναμική της επιτυχίας”


Πηγή: newagemama.com